એકવાર દેવી પાર્વતીએ દેવોના દેવ મહાદેવને પૂછ્યું, કેમ કે તમે અજર-અમર છો પણ મારે દરેક જન્મ પછી નવા સ્વરૂપમાં આવવું છે અને વર્ષોની તપસ્યા પછી તને ફરીથી મળવું છે? તમારી અમરત્વના રહસ્યો શું છે? દેવી પાર્વતીના તે પ્રશ્નોના જવાબ પહેલા મહાદેવએ યોગ્ય માન્યા ન હતા, પરંતુ પાર્વતીની જીદને લીધે, તેમણે કેટલાક રહસ્યો જણાવવા પડ્યા.
શિવ મહા પુરાણમાં મૃત્યુથી લઈને અજર-અમર સુધીના ઘણા એપિસોડ છે, જેમાં સાધનાને લગતા અમરકથા ખૂબ રસપ્રદ છે. જેને ભક્તો અમરત્વની કથા તરીકે જાણે છે. દર વર્ષે લાખો શ્રદ્ધાળુઓ બરફ અર્ધચંદ્રાકાર (હિમાલય) માં અમરનાથ, કૈલાસ અને માનસરોવર તીર્થ સ્થળોએ પહોંચે છે. પગપાળા સેંકડો કિમી કેમ મુસાફરી કરવી? આ માન્યતા તેના જેવી થઈ નથી.
પૌરાણિક માન્યતાઓ અનુસાર, અમરનાથની ગુફા તે સ્થાન છે જ્યાં ભગવાન શિવએ પાર્વતીનું અમર રહેવાનું રહસ્ય જાહેર કર્યું હતું, તે સમય દરમિયાન તે બે જ્યોતિઓ સિવાય બીજો કોઈ જીવ નહોતો. મહાદેવની નંદી કે તેમનો સર્પ, ન તો માથે ગંગા, ન તો ગણપતિ કે કાર્તિકેય …!
કોઈ ગુપ્ત જગ્યાની શોધમાં, મહાદેવ પહેલા પોતાનું વાહન નંદી છોડી ગયા, નંદી જ્યાંથી નીકળ્યો હતો, તે સ્થળ પહેલગામ કહેવાયો. અમરનાથ યાત્રા અહીંથી શરૂ થાય છે. અહીંથી થોડું આગળ ચાલ્યા પછી, શિવજીએ ચંદ્રને તેના જટાથી અલગ કરી દીધો, જ્યાં આણે આ કર્યું, તેને ચંદનવાડી કહે છે.
આ પછી, ગંગા જીને શેષનાગ ઉપર પંચતારણી અને કાંતાભૂષણ સાપમાં છોડી દેવામાં આવ્યા, આ રીતે આ અટવાનું નામ શેષનાગ હતું.
અમરનાથ યાત્રામાં પહેલગામ પછી ગણેશ ટોપ એ પછીનો સ્ટોપ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે શિવએ તેમના પુત્ર ગણેશને એકાંતની શોધમાં આ સ્થળે છોડી દીધો હતો. આ સ્થાનને મહાગુણનો પર્વત પણ કહેવામાં આવે છે. વળી, મહાદેવે પણ ચાંચડ તરીકે ઓળખાતા જંતુનો ત્યાગ કર્યો હતો. જ્યાંથી ચાંચડનો ત્યાગ કરવામાં આવ્યો હતો તે સ્થાનને ચાંચડ ખીણ કહેવામાં આવે છે.
અહીંયા થી શરુ થાય છે શિવ પાર્વતીની કહાની
આ રીતે, મહાદેવે જીવનની પાછળના પાંચ તત્વોને પોતાનીથી અલગ કરી દીધા. આ પછી, મહાદેવ પાર્વતી સાથે એક ગુફામાં પ્રવેશ્યા. કોઈ ત્રીજો પ્રાણી, એટલે કે, કોઈપણ વ્યક્તિ, પ્રાણી અથવા પક્ષી ગુફામાં પ્રવેશ કરી વાર્તા સાંભળી શક્યા નહીં, તેથી તેઓએ ચારે બાજુ અગ્નિ પ્રગટાવ્યો. પછી મહાદેવે જીવનના વિશિષ્ટ રહસ્યની વાર્તા શરૂ કરી.
એવું કહેવામાં આવે છે કે કથા સાંભળતી વખતે દેવી પાર્વતી સૂઈ ગઈ. મહાદેવને આ ખબર ન હતી, તે નિવેદન આપતા રહ્યા. તે સમયે, બે સફેદ કબૂતરો વાર્તા સાંભળી રહ્યા હતા અને વચ્ચે એક ધૂમ મચાવતા અવાજ કરી રહ્યા હતા. મહાદેવને લાગ્યું કે પાર્વતી સાંભળી રહી છે. બંને કબૂતર સાંભળતા રહ્યા. જ્યારે કથા સમાપ્ત થાય છે, ત્યારે મહાદેવનું ધ્યાન પાર્વતી તરફ જાય છે, પછી તેને ખબર પડે છે કે તે સૂઈ રહી છે. તો વાર્તા કોણ સાંભળતું હતું?
જ્યારે તેની દ્રષ્ટિ તે કબૂતરો પર પડી ત્યારે મહાદેવ ગુસ્સે થયા. તે જ સમયે, કબૂતર દંપતી તેમના આશ્રય પર આવ્યું અને કહ્યું, પ્રભુ, અમે તમારી પાસેથી વાર્તા સાંભળી છે. જો તમે અમને મારશો, તો આ વાર્તા ખોટી હશે. આના પર મહાદેવે તેણીને વચન આપ્યું હતું કે તમે હંમેશાં શિવ અને પાર્વતીના પ્રતીક તરીકે આ સ્થાનમાં રહેશો.
આ કબૂતરની જોડી આખરે અમર થઈ ગઈ અને આ ગુફા અમરકથાની સાક્ષી બની. આમ, આ સ્થાનનું નામ અમરનાથ રાખવામાં આવ્યું. એવું માનવામાં આવે છે કે ભક્તો હજી પણ આ બંને કબૂતરો જુએ છે. દર વર્ષે આ દિવસોમાં અહીં બનાવેલું શિવલિંગ એક આશ્ચર્યજનક બાબતની કમી નથી.
